6 sentyabr 2020-ci ildə “Ermənistan xəbərləri”nin xəbər başlıqlarını paylaşarkən “fırtına öncəsi səssizlik” ifadəsini işlətmişdim. Hazırda vəziyyət bənzər olsa da, hadisələrin xarakteri fərqlidir.
Bu gün yaşanan gərginliyə görə, bütün məsuliyyət Nikol Paşinyanın üzərinə düşür. Hakimiyyətə gəldiyi gündən anti-Rusiya çıxışları ilə yadda qalan Ermənistan baş naziri, artıq daha kəskin qərarlar qəbul etməyə başlayıb. Siyasət emosiyaları sevmir və Paşinyanın əksər vaxtlarda emosiyalara qapılması, təkcə onun hakimiyyətdən getməsi ilə nəticələnməyəcək, həm də günahsız insanların qanı töküləcək...
Hər dəfə deyirəm, Rusiya Ukraynada nə qədər çətin vəziyyətə düşsə də, nə qədər ciddi problemləri olsa da, Rusiyadır və onunla münasibətlərdə ehtiyatlı olmaq lazımdır. İnanmıram ki, post-Sovet ölkələrinin hansısa biri Rusiyaya “dost ölkə” və ya “strateji tərəfdaş” deyəndə səmimi olur. Siyasət səmimiyyəti də sevmir!
Paşinyanın Fransa ilə yaxınlaşması, aşkar şəkildə Fransanı Cənubi Qafqaza gətirmək istəkləri Rusiyanı narahat edir. Rusiya buna mütləq şəkildə reaksiya verməlidir. Rusiya Ukrayna müharibəsində məğlub olsa belə, Cənubi Qafqazdakı mövqelərini son anadək müdafiə edəcək.
Hazırda Qarabağ Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı əsas dayaq nöqtəsinə çevrilib. Rusiyanın gedişləri ilə Qarabağ erməniləri, demək olar, Ermənistandan uzaqlaşıblar və bu gün Rusiya onlar üçün daha doğmadır. Qarabağ erməniləri Ermənistan-Rusiya qarşıdurması yaşanacağı halda Paşinyanı dəstəkləməyəcəklər.
Makron isə Cənubi Qafqazda növbəti gərginliyin yaşanması üçün Paşinyanı həvəsləndirir. Bir tərəfdən də İranın fəallaşması Ermənistana əlavə güc verir. Burada İranın məsələyə yanaşması fərqlidir: İran Azərbaycanın “gözünü qorxutmaq” istəyir. Yaranan gərgin vəziyyət hərbi əməliyyatlara çevriləcəyi halda Rusiya İranın müdaxiləsinə imkan verməyəcək. Burada əsas hədəf Paşinyanın məğlubiyyəti və hakimiyyətdən göndərilməsi olacaq. Türkiyə faktoru da İranı ehtiyatlı olmağa vadar edəcək.
Vəziyyət Paşinyanın gedişləri nəticəsində gərginləşib. Paşinyan təhlükəni hiss etdiyi üçün Azərbaycanla sərhəd ərazilərə hərbi texnika və canlı qüvvə toplayır. Azərbaycan buna cavab olaraq sərhəd ərazilərdəki mövqelərini möhkəmləndirir. Hər iki tərəf toqquşmanın yaxınlaşdığını hiss edir və bir-birini sülh danışıqlarını və razılaşmaları pozmaqda günahlandırır. Bu, iki tərəfin də məsələyə prinsipial yanaşmasını göstərir.
Böyük ehtimalla, Makron Paşinyanı inandıra bilib ki, yeni toqquşma Rusiyadan xilas olmağın yeganə yoludur. Çünki, həm Makron, həm də Paşinyan bilir ki, toqquşma yaşanacağı halda, nə KTMT, nə də Rusiya Ermənistana kömək edəcək. Bu, Paşinyan üçün növbəti bəhanə olacaq.
Rusiya isə növbəti toqquşmanın nəticəsində Paşinyanı hakimiyyətdən göndərməyi hədəfləyir. Lakin, burada bir problem var: Hazırkı vəziyyətdə heç kim Paşinyanı əvəz etmək niyyətində deyil. Bunun üçün Qarabağda peyda olan Ruben Vardanyan isə, hələ ki, bu prosesə qoşulmağa hazır deyil.
Digər tərəfdən, vəziyyətin gərginləşməsində medianın rolu böyükdür. Həm Ermənistan, həm də Azərbaycan mediası vəziyyəti gərginləşdirən xəbərlər tirajlayırlar. Sanki, hər iki tərəfin mediası yeni müharibəni arzulayır. Bu, mediaya verilmiş tapşırıq da ola bilər. Lakin, istənilən halda, jurnalistlərin “müharibə istəyi” duyulmaqdadır.
Mən isə, ümid edirəm ki, yeni toqquşma olmayacaq və qan tökülməyəcək.