"Расплюшчы вочы! РАСПЛЮШЧЫ! ВОЧЫ!" — "Я не магу! Не атрымліваецца…" — "Калі ласка! Калі ласка, хутчэй! Зараз нешта будзе!" — "Не трэба! Не хачу глядзець! Я НЕ ХАЧУ НА ГЭТА ГЛЯДЗЕЦЬ! Я не хачу…"
Калі б вы пачулі нешта падобнае ўжывую, то, вядома, без кантэксту вы б нічога не зразумелі. Але ёсць адзін важны момант: вы б не пачулі. Таму што гэта не размова двух людзей, але думкі ў галаве чалавека падчас дзіўнага стану, з якога яму вельмі хочацца выбрацца.
Гэта страх. Гэта паніка. Гэта адчай. І ніхто яму не дапаможа. Ды і навошта ўвогуле дапамагаць таму, хто проста спіць? Бо менавіта гэдак для вас будзе выглядаць чалавек, які штосілы імкнецца выціснуць з сябе крык. Нават ягонае "м-м-м…", якое атрымаецца ў выніку, вы наўрадці пачуеце. А гэта толькі малая частка усіх тых адчуванняў, якія можна зведаць на сабе падчас соннага паралічу.
А ці ведаеце вы, што такое сонный параліч? Калі не, ляцім у вікіпедыю:
"Сонны параліч (сонны ступар), або катаплексія абуджэння, — стан поўнага або частковага паралічу цягліц, які можа працякаць у дзвюх формах: падчас абуджэння (гіпнапампічная форма) або радзей падчас засынання (гіпнагагічная форма)."
Гэта адбываецца, калі вы прачынаецеся падчас фазы хуткага сну (фаза, у якой нам, дарэчы, і сняцца сны), але мозг яшчэ не даў каманду прачнуцца вашым цягліцам. Праз гэта вы разумееце, што ўжо не спіце, але ні рухацца, ні гаварыць вы не можаце. Каб вам было больш зразумела, успомніце пра такі сонны стан, як самнамбулізм (лунацізм). Самнамбулізм з'яўляецца адваротным станам соннаму паралічу, падчас якога чалавек можа рухацца, але свядомасць яго знаходзіцца ўва сне.
І тут пачынаецца самае цікавае: сон накладаецца на рэальнасць, што, у сваю чаргу, можа выклікаць слыхавыя і зрокавыя галюцынацыі (непрыемны звон/гуд/піск у вушах і жудасныя выявы перад вачыма, напрыклад, у выглядзе вядзьмаркі/чорта і г.д.). Ну і да ўсяго гэтага дададзім фізічныя адчуванні — удушша, цяжкія павекі, немагчымасць гаварыць, агіднае пачуццё змушанасці і нават адчуванне, быццам хтосьці сядзіць на вас зверху і душыць, або кудысьці цягне. У нейкім сэнсе чалавек знаходзіцца ў пастцы ўва ўласным целе на працягу некалькіх секунд або нават хвілін.
І тут важна падкрэсліць: якім бы жудасным не здаваўся вам гэты стан, сонны параліч не нясе ў сабе сур'ёзнай пагрозы вашаму здароўю, калі гэта не здараецца вельмі часта (у гэтым выпадку трэба тэрмінова звярнуцца да спецыяліста!). Але ў тым выпадку, калі гэта адбылося з вамі 1-2 разы і гэта выклікала ў вас непакой, можна паспрабаваць разабрацца самім у прычынах падобнага стану, каб зразумець, што можна з гэтым зрабіць.
Прычын можа быць некалькі, але мы паспрабуем разгледзець толькі тыя, з якімі можа сутыкнуцца (або ўжо сутыкнуўся) чалавек, які не знаходзіцца ў цяжкім псіхічным стане (мяркую, не трэба тлумачыць, якія могуць быць адносіны са сном у чалавека, у якога, напрыклад, ПТСР).
▪️Парушэнне рэжыму сну.
🔹Магчыма, вы працуеце па зменах (асабліва, калі нейкі час вы працуеце ў ранішнюю змену, а потым трэба перастроіцца на начную)?
🔹Ці, можа, вы — мастак (мастачка) або ўвогуле чалавек, які мае дачыненне да будзь якой творчасці і праз гэта ў вас няма часу на сон, бо натхненне, натхненне, НАТХНЕННЕ?
🔹Магчыма, вы — маладыя бацькі (тут, мяркую, і тлумачыць нічога не трэба, бо "ды хто такі гэты ваш сон увогуле?"). Так?
🔹Або, можа, вы — студэнт(ка) і вам тэрмінова трэба скончыць важную работу і праз гэта вы адмаўляецеся спаць? Або вы рыхтуецеся да зкзамену, праз што вельмі хвалюецеся, забываецеся паесці, а пра "спаць" не тое, каб забываецеся, проста яго ўжо быццам увогуле для вас не існуе?
🔹І, вядома, самае простае — бессань, у з'яўленні якой таксама можа быць шмат прычын;
▪️Стрэс.
Усё вышэйпералічанае выклікае стрэс у той ці іншай ступені, нават калі вы робіце штосьці з любоўю і натхненнем. А калі дадаць сюды яшчэ асабістыя перажыванні, такія як: смерць блізкага чалавека, смерць любімай хатняй жывёлы, разлад у сям'і, праблемы на працы?
Усё гэта моцна ўплывае на нас, падрывае знутры, даводзіць да эмацыйных зрываў, карацей — наш арганізм дае збой.
▪️Вы не паверыце, але алкагольнае атручванне таксама можа быць прычынай, якая выклікае сонны параліч.
Калі коратка: не раю 🥴
І, увогуле, калі ўжо пайшлі танцы з алкаголем: будзьце ўважлівымі і пільнымі. Думайце — з кім, дзе, што і ў якой колькасці вы п'яце. Бо ведаеце: лепей з раніцы расхлёбваць смачны булён, чым непрыемныя наступствы.
Але з усім разуменнем таго, што жыццё ў прынцыпе штука складаная, часам, нажаль, жорсткая і несправядлівая — гэта ніяк не адмаўляе той факт, што сон — неабходная частка нашага існавання. Пытанне толькі ў тым, як умясціць гэтае разуменне ў сённяшнюю страшную рэальнасць.
На гэтым моманце я звяртаюся да ўсіх тых людзей, якія сутыкнуліся з сонным паралічам:
калі ласка, прыбярыце думкі пра тое, што вы вар'яцееце або вы — апантаныя д'яблам, як можна далей! Вы не адны! З вамі ўсё нармальна, апроч таго, што вы вельмі стаміліся і фізічна, і эмацыянальна. Пастарайцеся перагледзець свой рэжым, пастарайцеся, наколькі гэта магчыма, выдыхнуць, супакоіцца і адпачыць. Я разумею, як гэта цяжка. Я разумею, што гэта здаецца нечым нерэальным. Але ці пісала б я ўсё гэта, калі б не адчула ўсе гэтыя прышпілы на ўласнай скуры? Ці ведаеце вы, што думкі пра тое, як у мяне ад'язджае дах — гэта першыя думкі, якія з'явіліся ў маёй галаве, калі я сутыкнулася з сонным паралічам упершыню? І што яны яшчэ доўгі час цягнуліся следам за мной, бо я не ведала, што гэта такое? Мне было нават страшна пра гэта камусьці расказваць...
Калі вам неспакойна праз тое, што з вамі адбываецца, калі ў вас здарыўся сонны параліч і вы праз гэта пакутуеце і больш не можаце (або баіцеся) спаць, і калі з вамі побач няма чалавека, якому б вы змаглі даверыцца і ўсё расказаць, я вельмі раю звярнуцца да спецыяліста. Тым больш да яго варта звярнуцца, калі сонны параліч адбываецца часта. Вы ў сябе АДНЫ, такіх як вы больш няма і не будзе! Таму, калі ласка, не забываецеся клапаціцца пра сябе!
Для тых, каму пашчасціла і сонны параліч не намагаецца сапсаваць вам жыццё: калі вы ведаеце, што хтосьці з вашых блізкіх, родных, сяброў і сябровак сутыкнуўся з сонным паралічам, даверыўся вам і падзяліўся з вамі сваім страхам, запомніце: гэта ўвогуле не нагода для жартаў. Падколы кшталту:"што ты курыш, дай мне" — гэта не смешна. УВОГУЛЕ НЕ СМЕШНА. І гэта не забабоны, у якія можна верыць або не верыць, гэта цалкам рэальны стан, які можа моцна напужаць і з якім трэба разбірацца. Таму, калі вам няма чаго сказаць, калі вам незразумела, як такое можа адбыцца, ведайце: гэта ўжо адбылося з вашым блізкім чалавекам. Абдыміце яго (калі можна), падтрымайце, скажыце, што вы побач і што вы абавязкова ва ўсім разберацеся, або хаця бы паспрабуеце разабрацца. Пажартаваць вы паспееце заўсёды і, магчыма, нават разам з тым, хто ўжо перажыў гэты стан. Але не ў той час, калі ўмоўна, вы можаце спаць спакойна, а ваш блізкі чалавек у гэты ж самы момант ляжыць паралізаваны, не можа паварушыцца, штосьці сказаць і ўвогуле думае, што памірае.
Інакш, ці праўда вы настолькі блізкія?
Дзякуй нябёсам, што ў маім жыцці ёсць людзі, якія вельмі дапамаглі мне і аднесліся з разуменнем. Па праўдзе, яны дапамаюць і дагэтуль, калі ёсць такая неабходнасць. І вы не ўяўляеце, якое гэта шчасце.
Ну, і наастатку, хочацца напомніць пра тое, што ўжо аднойчы пісала: калі раптам вас схапіў сонны параліч: паспрабуйце паслабіцца, сканцэнтравацца на вялікім пальцы нагі/рукі і паварушыць ім. Не трэба спрабаваць вырывацца штосілы з гэтага стану, бо ўсё спрацуе наадварот: чым больш вы будзеце спрабаваць рухацца ўсім целам, тым больш вас будзе зацягваць у гэты стан. І яшчэ адно, што вам трэба ведаць: сонны параліч вельмі любіць завітваць у госці тады, калі вы спіце, лежачы на спіне 👀
Таму, праветрываем перад сном пакой, засоўваем сябе ў лёгкае ўтульнае адзенне, укладаемся на бачок і засынаем.
Добрых і спакойных вам сноў 🌙
Ваша Сонная ❤️