์์ฌํ์ด๋ ๋ฌด์์ธ๊ฐ, ๊ฐ์์๋ฃ
2024. 3. 20. ์์์๊ธ๋ก๋ฒํ์ํ์ต๊ด, ๊ฐ์ ์
โง ์๋ฆฌ์คํ ํ ๋ ์ค์ ํ๋ฌธ ๋ถ๋ฅ
theลria(์ด๋ก ). โ์ด๋ก ์ ์ฒ ํโ(theoretikฤ philosophia) ๋๋ โ์ด๋ก ์ ์โ(theoretikฤ epistฤmฤ). โ์์ฒด ์์ ์ด๋์ ์๋ฆฌ๋ค์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ๊ฒ๋คโ์ ํ๊ตฌ, ์ฌ๋ฌผ์ ๋ณดํธ์ ์๋ฆฌ์ ๊ดํ ํ๋ฌธ์ ์ธ์. ์์ฐํ, ์ํ, ์ 1์ฒ ํ(ํ์ด์ํ) ๋๋ ์ ํ
praxis(์ค์ฒ). โ์ค์ฒ์ ์โ(praktikฤ epistฤmฤ). ์ค์ ํ์๋ฅผ ํตํด์ ์ธ๊ฐ์ด โ์ข์ ์ํผโ(ํ๋ณต, eudaimonia)์ ์ํ์ ์ด๋ฅผ ์ ์๋ ์กฐ๊ฑด์ ํ๊ตฌ. ์ค๋ฆฌํ, ์ ์นํ
poiฤsis(์ ์). โ์ ์์ ์โ(poiฤtikฤ epistฤmฤ). ํ์ค์ ์ธ๋ชจ์ ํ์ํ ๊ฒ๋ค์ ๋ง๋๋ ๊ธฐ์ ์ ๊ถ๋ฆฌ. ๊ฑด์ถ์ , ์ง์กฐ์ , ์ ํ์ , ์ ๊ณผ์ , ์์ ์ฐฝ์์ , ์ ๋ณ์ (๋๋ ์์ฌ์ ไฟฎ่พญ่ก)
โง ์ฌ์ ์ ๋ฐฉ์
apodeixis(์ฐ์ญ์ ๋ ผ์ฆ). ์์ธ๊ณผ ๊ฒฐ๊ณผ์ ํ์ฐ์ฑ, ์์ฐ๊ณผํ์ ํ๊ตฌ๋ฐฉ์
dialektikฤ(๋ณ์ฆ์ , topika). โ์ผ๋ฐ์ผ๋ก ์น์ธ๋ ์๊ฒฌ(้ๅฟต, endoxa)์ผ๋ก๋ถํฐ์ ์ถ๋ก โ, ๊ฐ์ฐ์ฑ์ ์ฐพ์๋ด๋ ํ๊ตฌ๋ฐฉ์
โง ๋ ์ข
๋ฅ์ ํ๋ก์ํผ์philosophia(์ฒ ํ์ ์)
ํ๋ผํคPlatลn. ์ถ์์ ์ธ ๊ธฐํํ๊ณผ ์ด์์ ํ์ด์ํ์ผ๋ก ๊ท๊ฒฐ(metaphysical tradition), ์ฐธ๋ ์์ ์๊ฒฌ(doxa)์ด ์๋ ์ต์์์ ์๋ ์ฌ์ (noฤsis)์ด๊ณ ์ฒ ํ์๋ ๊ทธ๊ฒ์ ์ถ๊ตฌ โ ๊ณ ๋ ํ ์ง๋ฆฌ ํ๊ตฌ์
์ด์ํฌ๋ผํ ์คIsokratฤs. ์ถ์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ํฉ์์ ์ ์ ํ ๊ฒ์ ์ฐพ์๋ด๋ ์ค์ฒ์ ์งํ์ ๊ธฐ์ ์ ์ค์(humanist tradition), ์๊ฒฌ์์ ์์ํ์ฌ ํฉ์์ ์ด๋ฅด๋ ๊ฒ์ด ํฉ๋นํ ํ๊ตฌํ๋ โ ๊ณต์ ์ธ ํ๋๊ฐ
โ๊ทธ๋ค์ ์คํ๋ ค ์ด๋ค์ ๋ํด ๋ ๋จผ์ ๋ง์์ ์ผ์ด์ผ ํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ฒ์ด ๋ง๋ ์ผ์ ๋๋คโฆ ํ ์ฌ๋์ด ํ๋ช ํ ์๊ฐ์ ์ ํ๋ค๋ฉด ๊ทธ์ ์๊ฐ์ ํจ๊ป ํ๊ธธ ์ํ๋ ์ฌ๋๋ค์ ๋ชจ๋ ๋ค ํํ์ ๋๋ฆด ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋๋ค.โ(2)
โ์ด์ ์ ์ผ์ด๋ ํ์๋ค์ ์ฐ๋ฆฌ ๋ชจ๋์๊ฒ ๊ณตํต์ ์์ฐ์ผ๋ก ๋จ์ ์์ง๋ง ๊ทธ๊ฒ๋ค์ ์ ์ ํ ๋์ ์ ์ ํ๊ฒ ์ด์ฉํ๊ณ ๊ทธ๊ฒ๋ค์ ๊ดํ์ฌ ์ ์ ํ ๊ฒ์ ๊ถ๋ฆฌํ๊ณ ์ด๋ฆ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ๋ฐฐ์นํ๋ ๊ฒ์ ํ๋ช ํ ์ด๋ค์ ๊ณ ์ ํ ์ฌ๋ฅ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋๋ค.โ(์๋ฏผ ๋์ถ์ ์ ๋ถ์ฌ(Panegyricos), 9)
โ์๊ฒฌ์ ํ์ฉํ๋ ์ฌ๋๋ค์ด ์ง์์ ์ง๋ ๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ ์ฌ๋๋ค๋ณด๋ค ๋ ์กฐํ๋กญ๊ณ ์ฑ๊ณต์ ์ธ ์ถ์ ์ด๊ณ ์๋ค๋ ๊ฒโ(์ํผ์คํ ์ค์ ๋ํ์ฌ, 18)
โ๋ง๋ ์ผโ(eikos). ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ฌ์ ์ ์ดํด๋ณผ ๋ ์ ๋ค์ด๋ง๋๋ค๋ ๊ฒ, ํ์ฐ์ฑ(anankฤ)์ด ์๋ ๊ฐ์ฐ์ฑ.
โํ๋ช ํ ์๊ฐ์ ์ ํ๋คโ(eu phronฤsantos)๋ฉด ์ฌ๋๋ค์ด ํํ์ ๋๋ฆด ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ทธ๊ฐ ์ฒ ํ์ ์ฌ์์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ด์ธ์ฐ๋ ๊ฒ
ํ๋ช ํ ์ฌ๋์ ๊ท ๋ฑํ ํฌ๊ธฐ์ ๋ถํ ๊ฐ๋ฅํ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์๊ฐ์ธ ํฌ๋ก๋ ธ์คkhronos์ ๋ฌ๋ฆฌ ์ค์ํ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ๋ ํน์ ์์ ์ธ ์นด์ด๋ก์คkairos๋ฅผ ์ฐพ์ ์ ๊ธฐ้ฉๆ(en kairล)์ ๋ฌด์์ ํด์ผ ํ๋์ง๋ฅผ ์ ๊ถ๋ฆฌ(enthymฤthฤnai)ํ๋ ์ด. ์ด๊ฒ์ ์ฑ๊ณต์ ์ธ ์ถ์ผ๋ก ๊ฐ๋ ์ค์ํ ๋ฐฉํธ
โง ํค์ผ๋กMarcus Tullius Cicero, ingenium(์ฐฝ์), inventio(๋ฐ๊ฒฌ), usus(์ฌ์ฉ), res(์ฌ๋ฌผ)
์ฐฝ์๋ ์ฌ๋ฌผ๋ค ๊ฐ์ ๊ด๊ณ, ์ ์ฌ์ฑ์ ๋ฐ๊ฒฌํ๋ ๊ฒ. ์ธ๊ฐ์ ๋ ธ๋์ ์ฌ๋ฌผ์ด ๊ฐ์ง ์ฌํ์ ยท์ ์น์ ๋งฅ๋ฝ์ ๋ฐ๊ฒฌํ๊ณ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ. ์ด๋ก์จ ๊ทธ ์์ฒด๋ก์์ ์ฌ๋ฌผ์ โ๊ณต๊ณต์ ์ฌ๋ฌผโ(res publica)์ด ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ํ๋์ ์ ํ๋ ์ฌ๋์ โ์๋ํ๊ณ ๋ ์งํ๋ก์ด ์ฌ๋โ(magnus et sapiens vir)
โง ์ ๋ฐํฐ์คํ ๋น์ฝGiambattista Vico, โํค๋ผํด๋ ์ค์ ๋
ธ๋โ
โ์ด โช์๋ก์ด ํ๋ฌธโซ์ ์ ์์ ํ์ผ์ ํ ํ๋ฉฐ ๋ค๋ฉ์ ์ฒ์ ๋ถํ์ด ์ฌ์๋ฅผ ์ฃฝ์ด๊ณ ๊ทธ ๊ฐ์ฃฝ์ผ๋ก ๋ชธ์ ์น์ฅํ์ฌ ๋ณ์๋ฆฌ์ ์ค๋ฅธ ํค๋ผํด๋ ์ค์ ์ต๋์ ๋ ธ๊ณ ๋ฅผ ๊ณ ์ฐฐํ๊ณ ์๊ธฐ๋ ํ๋ค[733]. ์ฌ๊ธฐ์์ ๋งํ๋ ์ด ์ฌ์๋ ๋์ง์ ์๋ ํ๊ณ ์ ๊ฑฐ๋ํ ์ผ๋ฆผ์ด์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋ฉฐ[540], ๊ทธ๊ฒ์ ํค๋ผํด๋ ์ค์ ์ํด ๋ถํ์์ ธ ๊ฒฝ์์ง๊ฐ ๋ ๊ฒ์ธ๋ฐ, ํค๋ผํด๋ ์ค๋ ์ ์์ ์์ ์ ์์ ๋ํ๋ฌ๋ ์ ์น์ ์์ ์ ์ธ๊ฒฉ์ฒด์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ๋ค๋ฅธ ํํธ์ผ๋ก ์ฌ์๋ ์๊ฐ์ ์์์ด๊ธฐ๋ ํ๋ฐโฆ ๊ทธ๋ฆฌ์ค ์ฌ๋๋ค์๊ฒ ์๊ฐ์ ๊ทธ๋ค์ด ๋ฐญ์ ๊ฒฝ์ํ๊ธฐ ์์ํ ๊ฒ๊ณผ ํจ๊ป ์์ํ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค[87, 407, 732].โ[3]
โง ์ ๊ณ ๅ
ธๆ
๋๋ ๊ณ ์ฌๆ
ไบ
ๅ ธๆ . ์ ์ ์ ์ ๊ทผ๊ฑฐํจ; ๊ณ ์ฌ์ฑ์ดๆ ไบๆ่ช. ์ฌํ์ ์๊ฑฐ(ๆ ไบ)ํ์ฌ ๋ง์ ๋ง๋ค๋ค(ๆ่ช)
โCrossing the Rubiconโ
์จ๋ฆฌ์ฐ์ค ์นด์ด์ฌ๋ฅดJulius Caesar๊ฐ ์ค์ ๋ก ํ ๋ง, โalea iacta estโ(the die is cast) = passing a point of no return
๏งกๅ้ฑ, ๅค้จๅฏๅ
ๅๅๆญธๆๆชๆๆ(๊ตฐ๋ฌธ๊ท๊ธฐ๋ฏธ์ ๊ธฐ) ๊ทธ๋๋ ๋ฌป๋๋ค, ๋์์ฌ ๋ ์, ๊ธฐ์ผ์ ์๋ค
ๅทดๅฑฑๅค้จๆผฒ็งๆฑ (ํ์ฐ์ผ์ฐ์ฐฝ์ถ์ง) ํ์ฐ์ ๋ฐค๋น๊ฐ ๊ฐ์ ์ฐ๋ชป์ ๋์ณ ํ๋ฅธ๋ค
ไฝ็ถๅ ฑๅช่ฅฟ็ช็ญ(ํ๋น๊ณต์ ์์ฐฝ์ด) ์ธ์ ์ฏค์๋ ํจ๊ป ์์ฐฝ์ ์ด์ฌ์ ์๋ฅผ ๊ฒ์ธ๊ฐ
ๅป่ฉฑๅทดๅฑฑๅค้จๆ(๊ฐํํ์ฐ์ผ์ฐ์) ๋์ด์ผ๋ณด๋ฉฐ ํ์ฐ์ ๋ฐค ๋น ๋ด๋ฆฌ๋ ๋๋ฅผ ๋งํ ์ ์๊ฒ ๋๊ฐ
์ด์์(813-858), ๋ง๋นๆฉๅ(836-907) ์๊ธฐ ๋๋ชฉๆ็ง, ์จ์ ๊ท ๆธฉๅบญ็ญ ๋ฑ๊ณผ ํจ๊ป ์ ๋ช
. ์ ๋ฏธ์ฃผ์์ ๅฏ็พไธป็พฉ ๋ง๋น์ฌๆฉๅ่ฉ
ๅฏ. ์นํ ์ด๋ค, ๋งก๊ธฐ๋ค(ๅฏ้), ๋ถ์น๋ค
ๅทดๅฑฑ. ํ์ดๅทด่ ์ง์ญ, ์ฌ์้่ฅฟ ๋จ๋ถ์ ์ฌ์ฒๅๅท ๋๋ถ์ ๊ฒฝ๊ณ์ ์๋ ๋ํ์ ์ฐ, ์ฐ์ค ๊ฐ์ฐ์ 70%๊ฐ ๊ฐ์
ๅทดๅฑฑๅค้จ. ๊ฐ๊ณกํ๊ฒ ๊ทธ๋ฆฝ๋ค, ๊ธด ๊ฐ์ ๋ฐค์ ๋น๊ฐ ์ค๋ ๊ฐ๊ด์ ์ฌํ๋ฅผ โ๊ทธ๋ฆฌ์โ์ผ๋ก ์ ํ์ํด
ๆผฒ็งๆฑ . ์ฐ๋ชป์ ๋ด๋ฉด์ ๊ฐ์ ์ผ๋ก ๋น์
่ฅฟ็ชๅช็ญ. ์์ฐฝ(่ฅฟ็ช, ็ช)์ ์นจ์ค. โ์ด์ฌ์ง๋ฅผ ์๋ฅด๋คโ๋ ๋ฐค๊น๋๋ก ๋ญ๊ฐ๋ฅผ ํ๋ค.
์ ์ ๅชๅฎ. ๊ฐ์ง๋ฅผ ์๋ผ์ ๊ฐ์ง๋ฐํ ํ๋ค.
ๅป, ๅด. ๋ฌผ๋ฆฌ์น๋ค, ํผํ๋ค, ๋๋ฆฌ์ด, ๋์ด์ผ๋ณด๋ค. โํ์ฐ์ผ์ฐโ๋ฅผ ํ ๋ฒ ๋ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํ ์ฅ์น, ๋ฏธ๋์ ์ผ์ด๋ฌ์์งํ ์ผ์ ๋งํ๊ธฐ ์ํจ
โง ๋ฌธ์ฅ ๊พธ๋ฏธ๊ธฐ๋ก์์ ์์ฌํ, Gorgianic Figures(๊ณ ๋ฅด๊ธฐ์์ค์ ๊ณต์, ๊ณ ๋ฅด๊ธฐ์์ค๊ฐ ๊ณ ์ํ ๋ฌธ์ฅ ๊พธ๋ฏธ๊ธฐ์ ๊ท์น๋ค)
antithesis(๋ฐ์ ๋ฆฝๅๅฎ็ซ). ๋์กฐ๋๋ ๋จ์ด์ ๊ด๋ ์ ๋ณ์นํ๋ ๊ฒ. ์) โIt has been my experience that folks who have no vices have very few virtues.โ(Abraham Lincoln)
paronomasia. ์ด๋ฆ์ ์ด์ง ๋ฐ๊พธ๊ธฐ, ๋ฐ์์ด ๊ฐ์ ๋จ์ด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ป์ด ๋ค๋ฅด์ง ์์ ๊ฒ
anadiplลsis: duplicata(ํค์ผ๋ก, โช์์ฌํโซ, I.21). ์ด์ค ๋ฐ๋ณต. ์์ ๊ตฌ์ , ํ, ๋ฌธ์ฅ์ ๋ง์ง๋ง ๋จ์ด๋ ๊ตฌ์ ์ ๋ค์ ๋ฌธ์ฅ์ ์ฒ์์์ ๋ํ์ดํ๋ ๊ฒ, ์ ์ ์ ์ด๋ฅผ ๋ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ํจ๊ณผ๊ฐ ์ข๋ค.
The love of wicked friends converts to fear; / That fear to hate, and hate turns one or both / To worthy danger and deserved death.(Shakespeare, Richard II, 5.1.66-68)
์ฌ์ ํ ์น๊ตฌ ์ฌ์ด์ ์ฌ๋์ ๋๋ ค์์ผ๋ก, / ๋๋ ค์์ ๋ฏธ์์ผ๋ก, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ฏธ์์ ํ์ชฝ ํน์ ์์ชฝ ๋ค / ์ฌ๊ฐํ ์ํ๊ณผ ๋ง๋ ํ ์ฃฝ์์ผ๋ก ๋ชฐ์๊ฐ๋ ๋ฒ.
parฤkhฤsis. ๋์ด้ ญ้ป๊ณผ ๊ฐ์ด่้ป. ์ด์ด์ง๋ ์ฌ๋ฌ ๋จ์ด์์ ๊ฐ์ ๋ฐ์์ ๋ํ์ดํ๋ ๊ฒ.
homoioteleuton. ๋ฌธ์ฅ์ ๋์ ๋ง์ถ๋ ๊ฒ. ์) While he was still speaking to the crowds, his mother and his brothers were those who standing outside, wanting to speak to him. Someone told him, โLook, your mother and your brothers are standing outside, wanting to speak to you.โ(๋งํ์ค 12.46-47)
isokลlon. ํํ๊ตฌ์กฐ๊ฐ ์ ์ฌํ ๊ตฌ, ์ , ๋ฌธ์ฅ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ. 3๊ฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉด trikลlon, 4๊ฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉด tetrakลlon ์) veni, vidi, vici(I came, I saw, I conquered)