Засынаць удзень не страшна: ні табе аглушальнай цішыні, у якой твой стомлены мозг можа пачуць няісныя галасы і гукі; ні табе цемры, з якой твая фантазія абавязкова выцягне які-небудзь жахлівы сілуэт і прымусіць яго варушыцца; ні табе адчування, быццам ты аслеп і захрас у глухой чорнай прасторы… Ты засынаеш і нават не задумваешся аб тым, што можаш чагосьці спужацца, бо ўсё тое жудаснае, што з табой адбывалася — завітвала да цябе ўначы. Бо дзённае святло дзесьці ў падсвядомасці, магчыма, яшчэ з дзіцяцінства, успрымаецца як адмысловы шчыт, які абараняе твой сон ад жудасных монстраў, што ўвесь час намагаюцца прабіцца да цябе, парушыць спакой і зжэрці твае нервы.
Толькі, на жаль, гэты самы шчыт не можа працаваць самастойна. Аказваецца, калі ты адчуваеш сябе зломленым — ён таксама губляе сваю моц. Тады монстры пускаюцца ў скокі: калі яшчэ, як не ўдзень, яны могуць паказацца табе ва ўсёй сваёй красе?
Праз шэсць гадоў, ужо стотысячразоў перахварэўшы тую жахлівую сустрэчу з ЁЙ, я раптам падумала, што калі б не пэўныя абставіны, яна магла бы застацца ў маёй памяці такой вось маўклівай, таямнічай і па-свойму прыгожай дзяўчынай з майго люстэрка. Магчыма, менавіта ў таямнічасці і палягала яе прыгажосць. Уявіце: старая цагляная сцяна — уся ў сколах і драпінах, і ЯНА, якая нерухома сядзіць на лаўцы каля гэтай сцяны ў белай сукенцы, схіліўшы галаву ўніз.
Чорныя-чорныя валасы, фрызура — карэ, прамая грыўка ніжэй за бровы. У мяне не было магчымасці дэталёва разгледзець рысы яе твару, аднак, калі абапірацца на ўспаміны, гэта быў звычайны (за выключэннем злёгку хваравітай бледнасці) твар дзяўчыны гадоў дваццаці, на якім не было ні радасці, ні суму, ды і будзь якіх эмоцый у прынцыпе.
У цэлым жа яе вобраз выклікаў даволі супярэчлівае ўражанне. Вочы бачаць яе тонкасць, крохкасць і маленькасць, але на ўзроўні адчуванняў яна ўспрымаецца, як штосьці ледзяное, цяжкое, быццам, высечанае з каменя, якое аднойчы назаўжды застыла ў гэтым месцы.
Мне хацелася б назваць яе Жазэфінай. Гэта імя было першым, якое ўзнікла ў галаве, калі я задумалася пра маю дзіўную незнаёмку і, здаецца, яно вельмі ёй пасуе. Такое ж супярэчлівае, як і яна сама.
Тым не менш, вобраз сапраўднай Жазэфіны аказаўся далёкім ад таго, які мне хацелася б захаваць ва ўспамінах, ды і ўразіў ён мяне нашмат больш.
Здавалася, яшчэ імгненне таму я супакойвала сябе тым, што нічога надта страшнага не адбудзецца. Чорныя шпалеры ў нашым пакоі, якія адразу, як толькі я заплюшчыла вочы, пачалі змяняцца на светлыя шпалеры з кватэры маці — гэта не страшна, хутчэй — нечакана. А вось разуменне таго, што я не сплю, але не магу паварушыць рукой, каб дакрануцца да Крылатага, які спіць побач — пачало выклікаць паніку.
Магчыма, у іншых абставінах і з іншым сюжэтам адчуванне прысутнасці ў дзвюх месцах адначасова выклікала б у мяне не страх, а зацікаўленасць і нават захапленне. Але не ў гэтай гісторыі.
Разумець, што ты ляжыш і не можаш паварушыцца, і адначасова бачыць сябе пасярод пакою насупраць старога люстэрка, да якога цябе цягне супраць тваёй волі — гэта тое, што выходзіць далёка за рамкі твайго разумення. Не дапамагае нават усвядомленне стану, у які цябе зацягвае. Ты ведаеш, што варта было б зрабіць і чаго рабіць нельга ні ў якім разе, але ўсе здаровыя думкі перакрываюцца балючым гулам у вушах, які, здаецца, зараз падарве галаву, вывернуўшы мазгі навыварат і раскідаўшы іх па сценах.
Праклятая Жазэфіна... Гэта праз яе я не магла расплюшчыць вочы, якія, як ні дзіўна, былі расплюшчаны і прыкаваны да люстэрка. Гэта праз яе маё цела здавалася празмерна цяжкім і нерухомым на канапе, у той час, як да люстэрка яно набліжалася з неверагоднай лёгкасцю. І гэта праз яе я гучна крычала і плакала дзесьці ўнутры сябе, а звонку заставалася звычайным чалавекам, які спіць.
Я прасіла яе спыніцца. Я маліла яе перастаць. Але чым больш я прасіла і маліла, тым мацней мяне накрывала ўсведамленне таго, што мне ніяк не пазбегнуць чагосьці жахлівага, агіднага і наскрозь прасякнутага смерцю.
“Толькі не падымай галавы! Толькі не глядзі на мяне! Калі ласка, не глядзі!”
І Жазэфіна, вядома, падняла галаву. На секунду яна застыла ў сваёй, хаця, і дзіўнай, але бяскрыўднай супярэчлівасці. А потым пад невыносны аглушальны звон, ад якога ўся прастора, здаецца, была гатова трэснуць і рассыпацца, яна прыцягнула мяне ўпрытык да люстэрка і паказала сваю праўдзівую існасць.
Чорныя прамыя валасы ператварыліся ў сухія, растраптаныя і зблытаныя кудлы. Скура — бледная і роўная — пацьмянела, зрабілася рыхлай і пакрылася шэрымі трупнымі плямамі. Вочы пачалі налівацца крывёй, і ў позірку, у якім імгненне таму не было нічога, акрамя абыякавасці і нейкай лялечнай пустэчы, з'явілася агідная з’едлівасць.
Жазэфіна ўсміхнулася. Сухія вусны павольна пацягнуліся куточкамі спачатку ў бакі, а потым далей, і далей… Яна была падобна на вар'ятку, якая вось-вось кінецца на цябе з дзікім рогатам і выдзярэ твае вочы. Але на маё шчасце, адзінае, што магло варушыцца ў гэтым гнілым целе — яе твар. Жазэфіна не пераставала расцягваць сваю ўсмешку. І не дазваляла на сябе не глядзець, выпіхваючы тым самым маё і без таго спужанае сэрца наверх, кудысьці ў горла. Яна ўсміхалася датуль, пакуль па шчоках не пайшлі спачатку трэшчыны, а пасля — разрывы, якія спыніліся дзесьці каля вушэй. Упэўнена, што калі б можна было пацягнуць яе за валасы ўверх, то яе галава раскрылася б, як рундук. Сківіца пачала спаўзаць уніз і ў нейкі момант здалося, быццам яна зараз адваліцца і ўпадзе ёй на калені. Але насуперак маім чаканням яна аказалася даволі падатлівай да зменаў. Павялічыўшыся ў памерах і расцягнуўшы скуру на твары настолькі, насколькі гэта было магчыма, сківіца спаўзла яшчэ ніжэй і, раскрыўшы рот, паказала неймаверную колькасць доўгіх і вострых зубоў, якія тырчалі з дзяснаў, з унутраных бакоў шчок і паднябення ў некалькі радоў. Калі б я дадумалася ўсунуць руку ёй у пашчу, яна бы, напэўна, змалола яе ў фарш, як які-небудзь чарговы інавацыйны кухонны камбайн, рэкламай якога быў бы забіты этэр ТБ-крамы. Толькі, на шчасце (хаця, і сумнеўнае), рухацца я не магла. А калі б і магла, то не паспела бы, нават калі б з нейкай прычыны захацела бы праверыць. Жазэфіна прыцягнула мяне да свайго гнілога рота настолькі блізка, што на нейкае імгненне мне здалося, быццам я страціла прытомнасць і перад вачыма з'явіўся чорны экран.
Апрытомела я ўжо на пляжы. На тым самым пляжы, дзе часта бавіла свой час у дзяцінстве, а потым і ў юнацтве.
Хаця, Жазэфіны больш не было (прынамсі я яе не бачыла), я ўсё гэтак жа не магла варушыцца і гаварыць, а толькі назіраць за тым, што адбываецца перад маімі вачыма.
Усё тая ж старая альтанка каля берага, як і шмат гадоў таму. Усё тая ж пляцоўка для валейбола. Усё тыя ж дахі дамоў, якія праглядваліся скрозь высокія дрэвы, і за якімі хавалася сонца… Здавалася, усё засталося такім, якім я гэта бачыла апошні раз. Хіба што колеры вакол здаваліся нейкімі бляклымі і нежывымі. Хіба што раней тут не было адчування нейкай закінутасці і забытасці.
Дзесьці за маёй спінай раздаўся дзіцячы крык. Маленькі хлопчык, судзячы па гукам, выйшаў з вады і пайшоў у мой бок, каб штосьці сказаць, але я не змагла разабраць аніводнага слова. Тады аказалася, што майму страху яшчэ было куды расці: за маёй спінай дзіця, якое размаўляе гэтак жа, як шыпіць і заікаецца старая пашкоджаная касета, а перад вачыма — жахлівыя выявы, у якіх няма аніякага сэнсу і логікі — яны проста брыдкія і агідныя, і праскокваюць кадрамі старой фотастужкі. Адным з гэтых кадраў быў засветлены шэра-белы фотаздымак пазногця вялікага пальца нагі, які быў заражаны грыбком.
Прысутнасць хлопчыка, якога я ніяк не магла ўбачыць, як і ўся гэта шэра-белая чужая прастора, збілі мяне з панталыку. Я не толькі не разумела, што да чаго, але я ўжо і не хацела гэтага разумець, бо адчувала сябе надта стомленай і змучанай.
Дзесьці за мной зноў раздаўся крык — адчайны, гучны, страшны. Чамусьці я была ўпэўнена: у тым, што адбываецца там, на беразе, нейкім чынам замешаны той самы хлопчык. І ахвяра там далёка не ён…
Мае нервы канчаткова здалі. Хацелася раўсці. Хацелася заплюшчыць вочы і нічога не бачыць. Хацелася прачнуцца, вярнуць сабе кантроль над уласным целам і, нарэшце, выдыхнуць…
“Я больш не магу так… Я так больш не магу і не хачу!”
Я паўтарала гэтыя словы без перапынку і штосілы прымушала сябе прачнуцца. Зноў, і зноў, і зноў…
Свінцовыя павекі пачалі прапускаць святло. Скажоныя гукі, якія балюча пульсавалі ў вушах, змяніліся на манатонны мягкі шум і я адчула палёгку — цела паступова выходзіла са стану паралізаванасці. Неўзабаве знікла напружанасць у цягліцах, потым — здушанасць у грудзях. У нейкі момант я спужалася, што мяне зноў зацягне ў кашмар, бо выхад з паралічу момантамі нагадваў рух хвалі, якая то прылівала, то адступала. Быццам хтосьці да апошняга не мог вырашыцца, што са мной рабіць. Але чарговая хваля прайшлася па ўсяму майму целу, добра сціснуўшы яго наастатку, а потым знікла, забраўшы з сабой рэшткі паралічу, тым самым даўшы магчымасць упершыню за ўвесь гэты час зрабіць нармальны глыбокі ўдых.
Я расплюшчыла вочы: нашы чорныя шпалеры. Чорны экран. Я расплюшчыла вочы: Крылаты ўсё гэтак жа крэпка спіць, як і хвіліну (?) таму. Чорны экран.
“А што з люстэркам? Ці варта ў яго глядзець? А калі раптам яна ўсё яшчэ там…?”
“Не ведаю… Не хачу ведаць…”
Я расплюшчыла вочы: люстэрка, як люстэрка. У ім адлюстроўваецца наш пакой. Усё так, як і павінна быць. Здаецца, Жазэфіна знікла. Здаецца, усё, нарэшце, скончылася.
Здаецца…
Чорны экран.
Сутаргавы ўдых.
Пяклівыя слёзы.
17.03.2018